معماری صفات ریشه گیاهچه جو تحت تنش شوری

تنش های زیست محیطی موجب کاهش شدید در تولید محصولات کشاورزی در سراسر جهان می شود. در میان تنش های غیرزنده، تنش شوری از عوامل مهم تهدید کننده عملکرد به شمار می رود. علاوه بر این، افزایش شوری اثرات ویرانگری بر زمین های زراعی گذاشته و انتظار می رود زمین های زراعی جهان تا اوسط قرن بیست و یکم در اثر شوری 50 درصد کاهش یابد (mahajan and tuteja, 2005). شوری یک مشکل شایع کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان می باشد (rengasamy, 2010). اراضی شور دنیا در اثر فعالیت های بی رویه کشاورزی پیوسته درحال گسترش بوده که عمدتاً به دلیل آبیاری بی رویه با آب حاوی نمک های محلول و همچنین با افزایش شوری آب های زیرزمینی رخ می دهد (haghnia, 2004). از کل اراضی کشاورزی جهان، 800 میلیون هکتار آن با مشکل شوری روبرو بوده که این مقدار برابر با 20 درصد اراضی قابل کشت می باشد .(nakhoda et al., 2012) کشور ما از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد، از این رو شوری خاک و آب آبیاری علاوه بر خشکی یکی از مشکلات عمده زراعت کشور به شمار می رود. شوری خاک و آب آبیاری سبب بروز تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی متعددی در گیاهان می شود. ضمن اینکه تحمل به شوری در گیاهان نیز خصوصیتی ثابت نبوده و ممکن است در مراحل مختلف رشد هر گونه، متفاوت باشد .(sairam and srivastava, 2001) جو یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی است که از اهمیت بالایی برخوردار است و به طور معمول در زمین هایی که برای کشت سایر غلات چندان مناسب نیست، کشت می شود (emam, 2007). دانه آن علاوه بر مصرف تغذیه ی انسان، در صنعت داروسازی و کارخانجات نشاسته سازی به دلیل دارا بودن مالت استفاده شده و همچنین به عنوان منبع اصلی تامین انرژی، پروتئین و فیبر برای دام استفاده می شود .(khan et al., 2010) سیستم ریشه ساختار سه بعدی پیچیده ای دارد که از مهم ترین وظایف آن جذب آب و مواد غذایی می باشد و در استقرار گیاه در خاک نقش مهمی دارد. سلامتی و بقاء گیاه به ساختار، فرم و سن ریشه بستگی دارد (ma et al., 2001). ریشه ها در مواجه با تنش های مختلف محیط ازجمله تنش های خشکی و شوری، نقش مهمی در عملکرد گیاهان زراعی ایفا می کنند (کافی و دامغانی، 1386). گیاهان مقاوم به شوری در طبیعت به طرق مختلفی نسبت به تنش شوری سازگاری یافته اند که شامل دامنه ای از تغییرات ریخت شناسی، آناتومیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی است (zhu, 2001 sakamoto and murata, 2002., ). معماری سیستم ریشه نتیجه فرآیندهای رشد و نمو می باشد. معماری ریشه به دو مفهوم شکل سیستم ریشه و ساختار آن می باشد. همچنین شکل مکانی ریشه ها که مربوط به فضای خاکی است که توسط ریشه اشغال می شود. کمیت معماری ریشه مانند عمق و گسترش ریشه، تراکم و طول ریشه با اندازه گیری متغیرها به دست می آید. توصیف ساختار ریشه شامل اجزای تشکیل دهنده سیستم ریشه و ارتباط آنها با هم می باشد. در ضمن تمایز ریشه بر ساختار ریشه اثر می گذارد (shipley and meziane, 2002).